مرجعیت؛ الگویی ایده‌آل برای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران

نویسنده این مقاله با نقد دیدگاه ساختارگرای نئورئالیستی معتقد است، اگرچه الزامات ساختار نظام بین‌الملل، الگوی رقابت منطقه‌ای و در مرحله‌ای بالاتر الگوی هژمونی را به نخبگان سیاست خارجی ایران توصیه می‌کند اما اولویت و هدف سیاست خارجی ایران، رقابت با قدرت‌های منطقه‌ای و یا هژمون‌گرایی نیست. الزامات ناشی از فرهنگ و تمدن ایرانی، تجربیات تاریخی، روندهای داخلی و نظام باورهای نخبگان سیاسی در جمهوری اسلامی، الگوی مرجعیت منطقه ای را به عنوان هدف ایده‌آل برای سیاست خارجی جمهوری اسلامی تجویز می‌کند که این الگو با الگوی هژمونی به غایت متفاوت است. مرجعیت، درست بر خلاف راهبرد هژمونی از مؤلفه‌های فرهنگی و انسانی آغاز می‌شود و در عرصه مادی و عینی ظهور می‌یابد. مرجعیت آغازی یک جانبه از سوی دولتی است که حس عظمت فرهنگی و تمدنی دارد و حس اعتماد به نفس الیت سیاسی آن کشور برای حقانیت خود در ایفاء نقش مرجعیت منطقه‌ای بسیار بالاست. مرجعیت زمانی محقق می‌شود که کشورهای منطقه‌ای غیرمستقیم و به گونه‌هایی بر سیادت آن کشور اذعان کنند، جایگاه کشور مرجع را به مثابه یک تهدید نپندارند، به او اعتماد داشته باشند و حتی مشروعیت مداخله مثبت به کشور مرجع را در اختلافات منطقه‌ای و حتی امور داخلی خود بدهند...